W grudniu 1972 roku trzydziestoośmioletnia Jean McConville, matka dziesięciorga dzieci, została uprowadzona ze swojego mieszkania na osiedlu Divis Flats w Belfaście. Irlandzka Armia Republikańska doszła do wniosku – prawdopodobnie błędnego – że Jean była donosicielką. Jej ciało znaleziono dopiero w 2003 roku. Tajemnicza śmierć Jean McConville to punkt wyjścia reportażu "Cokolwiek powiesz, nic nie mów" Patricka Raddena Keefe’a, opowiadającego o tzw. Kłopotach, czyli konflikcie w Irlandii Północnej, trwającym od końca lat 60. aż do podpisania porozumienia w 1998 roku. Pisząc o tych wielowymiarowych wydarzeniach, Radden Keefe skupia się na losach kilku postaci, głównie członków IRA, takich jak Dolours Price, Brendan Hughes czy Gerry Adams, i ich fascynujących biografiach, pełnych politycznych zabójstw, zamachów bombowych i więziennych strajków.

"Cokolwiek powiesz, nic nie mów" to nie tylko świetnie udokumentowany reportaż, ale także znakomita literatura. Patrick Radden Keefe opisuje wydarzenia z życia swoich bohaterów z narracyjną werwą, dzięki której trudno oderwać się od lektury. Autor przedstawia nam losy bojowników IRA w całej złożoności, nie odwracając wzroku, kiedy ci dokonują straszliwych zbrodni, ale też pokazując skutki psychologiczne takiego niebezpiecznego życia. Radden Keefe rekonstruuje też doświadczenia zwykłych ludzi, żyjących przez kolejne dekady w ciągłym strachu, czy takich rodzin jak McConville’owie, przypadkowych ofiar konfliktu, bezskutecznie poszukujących sprawiedliwości. Z biografii poszczególnych osób wyłania się także kolejna złożona opowieść dotycząca pamięci o zbrodniach i rozliczeń z przeszłością. Jak żyć dalej w pokoju, kiedy uczestnicy krwawych wydarzeń sprzed lat, kat i ofiara, mogą spotkać się w jednej taksówce? Patrick Radden Keefe nie udziela jednoznacznych odpowiedzi na trudne pytania, ale daje swoim czytelnikom niezwykle bogaty materiał do przemyśleń.

K. Kućmierz