Mówią o sobie – ocaleńcy. Wbrew pierwszym skojarzeniom z tym słowem nie chodzi jednak o przetrwanie wojny czy ludobójstwa. Reportaż "27 śmierci Toby’ego Obeda" Joanny Gierak-Onoszko opowiada o ocalonych z kanadyjskich szkół z internatem, przedstawicieli Pierwszych Narodów, którzy jako dzieci zostali odebrani swoim rodzicom i oddani pod opiekę księżom i zakonnicom. Już samo rozbicie rdzennych rodzin i odcięcie dzieci od ich rodzimej kultury, języka i tradycji byłoby karygodne. To jednak tylko wierzchołek góry lodowej. Ofiary kanadyjskich szkół z internatem, najczęściej prowadzonych przez Kościół katolicki, na przestrzeni wielu dekad zaznały niewyobrażalnej przemocy – seksualnej, fizycznej i psychicznej – a ta odcisnęła się piętnem na ich całym dorosłym życiu. Jeśli dane im było go dożyć, ponieważ wiele rdzennych dzieci po prostu nie przetrwało.

Reporterka Joanna Gierak-Onoszko spotyka się z ofiarami szkół z internatem i z perspektywy ich osobistych historii szkicuje cały złożony system, wymierzony przeciwko Pierwszym Narodom. Autorka opisuje również długą, bolesną i pełną biurokratycznych przeszkód drogę do ujawnienia tych przestępstw i zadośćuczynienia ocalonym. Pomimo szeroko zakrojonym działaniom Komisji Prawdy i Pojednania, wysokim odszkodowaniom i przeprosinom na najwyższych szczeblach władzy Kanady (Kościół nigdy oficjalnie nie przeprosił), wciąż nie udało się zabliźnić wszystkich ran zadanym Pierwszym Narodom. Autorka „27 śmierci Toby’ego Obeda” pokazuje, że nawet tak pozornie tolerancyjny, otwarty i różnorodny kraj jak Kanada może nie dysponować odpowiednimi narzędziami, żeby naprawić tak niewyobrażalne zło. Jako outsiderka, Gierak-Onoszko przygląda się Kanadzie, nie dając się uwieść stereotypowym przedstawieniom znanym z mediów i popkultury. Jej reportaż jest wnikliwy, zaangażowany i pełen empatii dla ofiar, które wreszcie mogą opowiedzieć swoje wstrząsające historie.\

K. Kućmierz