powrót do edenu1

Wszystko zaczyna się od fotografii. Hiszpańska rodzina siedzi przy stoliku na plaży Nazaret w Walencji: Antonia, jej matka i rodzeństwo: siostra Amparin oraz bracia Paco i Pepito. Zdjęcie wykonano prawdopodobnie w 1946 roku. Autor komiksu "Powrót do Edenu", Paco Roca, to syn Antonii. Zaintrygowany starą fotografią, będącą najpilniej strzeżonym skarbem jego matki, twórca stara się zrekonstruować w komiksowych kadrach trudne losy swojej rodziny. Już sam format, w którym wydano "Powrót do Edenu" przypomina staroświecki album fotograficzny. Za jego pomocą Paco Roca zabiera nas w melancholijną podróż do przeszłości, która ma uwiecznić błysk istnienia jego matki Antonii, dorastającej we frankistowskiej Hiszpanii.

powrót do edenu2

W ciągu swojego długiego życia Antonia nigdy nie nauczyła się czytać, przez co miała specyficzne spojrzenie na świat – poznawała otaczającą ją rzeczywistość za pośrednictwem opowieści swojej mamy oraz kina (jednej z trzech podstawowych rozrywek dla biednych, obok plaży i jedzenia poza domem). Stąd wziął się nieco bajkowy styl komiksu, odpowiadający naiwnej wizji świata, w której fantazje i wyobrażenia Antonii przenikają się z faktami. Paco Roca nie patrzy jednak na przeszłość wyłącznie nostalgicznie. Pokazuje również te najciemniejsze strony życia: przemoc domową, patriarchat sprzężony z katolicyzmem, konserwatyzmem i nacjonalizmem oraz głód i biedę, rozumiane wtedy jako zasłużoną karę za grzechy. W tym mrocznym czasie pojawiają się jednak krótkie chwile radości, takie jak namiastka raju na plaży Nazaret, zachowana na cennej fotografii. Paco Roca śpieszył się z ukończeniem "Powrotu do Edenu", żeby Antonia zdążyła jeszcze zobaczyć swoje życie w formie komiksu. Dzieło Paco Roki to wzruszająca, subtelnie opowiedziana i narysowana historia, będąca sprzeciwem przeciwko zapomnieniu.

K. Kućmierz